Υπογράφει ο ΊΩνας
Φύλα και social media
Κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής μου με τα social media, μια από τις παμπληθείς παρανοήσεις όσον αφορά τα φύλα και τις σεξουαλικότητες που παρατήρησα ήταν αυτή της διάκρισης του βιολογικού με το κοινωνικό φύλο. Εκατοντάδες χρήστες κάνουν πλέον coming out ως trans, intersex, gay, pansexual… Μια αέναη διαμάχη μεταξύ woke χρηστών και ποικίλων troll και hater μπορεί να παρατηρηθεί σχεδόν σε κάθε ανάρτηση που αφορά ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας. Δυστυχώς, στα κεφάλια πολλών συνανθρώπων μας τα περίπλοκα αυτά ζητήματα βρίσκονται υπό τη μορφή αχταρμά, γεγονός το οποίο καταδεικνύει αφενός μια αδυναμία το σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος να αντεπεξέλθει στις παρούσες κοινωνικές αλλαγές και επιστημονικές ανακαλύψεις και αφετέρου μια αδήριτη ανάγκη για ξεκαθάρισμα
Η αλήθεια είναι πως οι γνώσεις που αφορούν ζητήματα φύλου μοιάζουν απόκτημα μιας μικρής ακαδημαϊκής ελίτ, απαρτιζόμενη από κοινωνικούς επιστήμονες, γιατρούς, βιολόγους, αλλά ακόμη και φιλοσόφους και πολιτικούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα άγνοιας αποτελεί και ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης άλλωστε, με την περίφημη αναφορά σε εξωγήινους που εμφυσούν την ανάγκη σε νεαρά άτομα να υποστούν φυλομετάβαση.
Σύμφωνα με τον ίδιο σε ομιλία του στη βουλή το 2017, νεαρό άτομο του ανακοίνωσε πως θέλει να «αλλάξει φύλο» -πλέον αδόκιμος ο όρος- επειδή του το επέβαλε ένας εξωγήινος που συνάντησε στον Υμηττό. Το συγκεκριμένο περιστατικό δεν αναφέρεται στην παρούσα περίπτωση τόσο για να στηλιτεύσει τον συγκεκριμένο πολιτικό και τις απόψεις του, αλλά κυρίως για να υπογραμμίσει την έλλειψη ενημέρωσης και τη μερική αποτυχία όχι μόνο των ποικίλων οργανώσεων στο να προσφέρουν ενημέρωση, αλλά και στην ανεπάρκεια των science communicator.
Φυσικά και δεν είναι υποχρεωμένος κανείς να σπουδάσει κοινωνικές επιστήμες ή βιολογία, ωστόσο θα πρέπει να υπάρχει σαφής ενημέρωση όσον αφορά ζητήματα φλέγοντα, η οποία να μην αφήνει περιθώρια σε παρανοήσεις ή εξωγήινους.
βιολογικό φύλο και… βιολογία!
Η έννοια του βιολογικού φύλου (sex στα Αγγλικά) δεν αποτελεί απλή υπόθεση. Οι περισσότεροι υποστηρικτές του δυαδικού συστήματος (άρρεν-θήλυ) χρησιμοποιούν στη ρητορική τους πολύ συγκεκριμένα επιχειρήματα. Μεταξύ αυτών αναφέρω το περίφημο «ο Θεός έκανε τον Αδάμ και την Εύα», επιχείρημα που χρησιμοποιείται και για στήριξη ομοφοβικών απόψεων, ή το «υπάρχουν μόνο δύο αναπαραγωγικά όργανα», με αποκορύφωμα φυσικά το χρωμοσωμικό επιχείρημα του «υπάρχει ΧΧ και ΧΥ μονάχα».
Καθένα από τα επιχειρήματα αυτά ο κοινός νους αντιλαμβάνεται πως είναι σαθρά. Το πρώτο βασίζεται σε θρησκευτικές πεποιθήσεις οι οποίες δεν αποτελούν τεκμήριο επιστημονικό. Τα υπόλοιπα δύο αποτελούν δόγματα χωρίς επιστημονική απόδειξη. Σε απλά Ελληνικά, ούτε τα αναπαραγωγικά όργανα έχουν μονάχα δύο μορφές, ούτε και οι συνδυασμοί των φυλετικών χρωμοσωμάτων είναι μόνο αυτοί οι δύο.
Όσον αφορά τα αναπαραγωγικά όργανα, «αμφίβολες» δομές είχαν παρατηρηθεί ήδη από την αρχαιότητα. Με πολύ απλά λόγια, υπάρχουν αναπαραγωγικά όργανα που αποτελούν ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ των δύο πιο συνηθισμένων τύπων οργάνων. Ενδεικτικά θα αναφέρω το σύνδρομο Swyer. Όσον αφορά το χρωμοσωμικό επιχείρημα, η απάντηση είναι εξίσου απλή. Πέρα από το ΧΧ και το ΧΥ, υπάρχουν κι άλλοι συνδυασμού χρωμοσωμάτων (ΧΧΥ, Χ0, XYY). Το πιο ενδιαφέρον ωστόσο παράδειγμα αποτελεί το σύνδρομο αντίστασης στα ανδρογόνα. Άτομα με το σύνδρομο αυτό έχουν ΧΥ συνδυασμό χρωμοσωμάτων και θα περίμενε κανείς να είναι φαινοτυπικά αρσενικοί. Ωστόσο, ο φαινότυπός τους μπορεί να κυμαίνεται από αρσενικό φαινότυπο με γυναικομαστία ή ακόμη και μικροφαλλία έως και 100% θυλικό φαινότυπο! Μια 100% «γυναίκα» λοιπόν, για να σου το θέσω απλά, με ΧΥ χρωμοσώματα που μόνο ένας καρυότυπος θα την «πρόδιδε»﮲ θα τη θεωρούσες άνδρα; Θα τη θεωρούσες γυναίκα; Ή θα τη θεωρούσες «ελικόπτερο» όπως πολλοί τρανσφοβικοί λένε σκωπτικά;
Σίγουρα αξίζει να σημειωθεί πως θα έπρεπε να τον/την/το αποκαλέσεις όπως σου πει πως αυτοπροσδιορίζεται. Ωστόσο, το κοινωνικό φύλο (gender στα Αγγλικά) και οι αντωνυμίες (pronouns) θα αναλυθούν σε επόμενο άρθρο.
Το φάσμα του intersex
Χωρίς λοιπόν να μακρηγορήσω περαιτέρω, όλες οι παραπάνω περιπτώσεις περιγράφονται με έναν όρο-ομπρέλα, το λεγόμενο «φάσμα του intersex». Δεν αποτελούν δηλαδή ενιαίο φύλο, αλλά ένα συνεχές, το οποίο όσο και να προσπαθούμε να το χωρέσουμε σε κουτάκια, προκειμένου να μπορούμε να το μελετήσουμε και να το κατανοήσουμε -ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει αυτήν την ανάγκη κατηγοριοποίησης- στην πραγματικότητα είναι και θα παραμείνει ένα φάσμα, χωρίς σαφή όρια.
Ίσως όλα αυτά τα ιατρικά να σε κούρασαν. Αλλά πώς μπορούμε να μιλάμε για βιολογικά φύλα χωρίς βασικές γνώσεις βιολογίας; Μέχρι τώρα θα έχεις ήδη καταλάβει πως το ζήτημα δεν είναι απλό. Και σίγουρα δε θα λυθεί με ένα thread κάτω από μια ανάρτηση σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Αν λοιπόν θες να κρατήσεις κάτι από όλο αυτό, σου συνιστώ να κρατήσεις ότι τα άτομα που διαθέτουν ενδιάμεσες καταστάσεις αναπαραγωγικών οργάνων ΔΕΝ είναι «ανώμαλα» και ΔΕ χρήζουν «θεραπείας» ή «επαναπροσδιορισμού». Είναι πλήρως υγιή και ζουν ανάμεσά μας. Ας το αποδεχτούμε κι ας πάμε παρακάτω με τις ζωές μας.
Ενδεικτική βιβλιογραφία: VILORIA, Hida; NIETO, Maria. The Spectrum of Sex: The Science of Male, Female, and Intersex. Jessica Kingsley Publishers, 2020.
